Šef službe zla: Jovica Stanišić

Raspadom Jugoslavije, raspada se i tada svemoćna „Služba državne bezbednosti“. Do tada sredstvo represije komunističkog režima i nosilac temelja „bratstva i jedinstva“. Služba počinje da djeluje u okviru novih društveno-političkih dešavanja, u zavisnosti od republike do republike. U Beogradu uz sve prisutnog Slobodana Miloševića, komunističkog autokratu i bankara, koji nošen valom srpskog nacionalizma sanja o svojoj velikoj državi pa makar ona bila Velika Srbija ili Mala Jugoslavija. A za vladara tako velikih apetita potreban je kuhar s perverznim smislom za nove „kulinarske delicije“.  Kao glavni kuhar Slobinog režima se nametnuo čovjek čije se ime tada šapatom izgovaralo, šefa Resora državne bezbednosti, Jovica Stanišić.

Jovica Stanišić je rođen u Ratkovu, općina Odžaci, u Vojvodini 1950. godine, u crnogorskoj porodici naseljenoj tu nakon Drugog svjetskog rata. Kao student dolazi u Beograd i upisuje Fakultet političkih nauka, na kojem prema riječima kolega se nije pretjerano isticao. A odmah nakon diplomiranja 1974. zaposlen je u Službi državne bezbednosti: prvo kao operativac, a zatim i kao kontraobavještajac za sektor Istok. Kao stručnjak za KGB u beogradskoj upravi SDB-a, prelazi u odjeljenje analitike, da bi se kasnije pojavio kao operativac kontraobavještajnog sektora Zapad SDB-a Srbije. Napredovanje nastavlja dolaskom na funkciju pomoćnika načelnika za Sektor kontraobavještajne djelatnosti, pa na poziciju pomoćnika šefa Službe.  Na to mjesto je navodno postavljen nakon uspješne operacije i pregovara za oslobađanje Željka Ražnatovića Arkana, koji je uhapšen u Dvoru na Uni od strane hrvatskih policajaca.

A onda postaje zvanično prvi čovjek službe  1991. godine, tada postaje načelnik SDB-a Srbije koji se preimenuje u Resor državne bezbednosti MUP-a. Ovome činu promaknuća  je prethodila organizacija vidovdanskog kosovskog mitinga 1989: priče se da je Stanišić tada osujetio planove nekih čelnika JNA koji su pokušavali da Miloševiću otežaju poziciju, ali i da su njegovi operativci onemogućili navodno planirani atentat na budućeg vođu svih Srba.

Smatra se da je organizirao rad službe i neke od najvažnijih poduhvata koji su učvrstili vlast Slobodana Miloševića: antibirokratsku revoluciju (jogurt revolucija) u Vojvodini, preuzimanje arhive SSUP (1992), prelazak Srbije na višepartijski sistem, pripreme za ratove u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i mnoge druge stvari.

Direktno je kao nalogodavac odgovoran za  formiranje svih paravojnih jedinica od "crvenih beretki", preko Knindži i Tigrova (Srpske dobrovoljačke garde), četnika itd. Imena zločinaca kao što su Franko Simatović, kapetana Dragana, Željka Ražnatovića Arkana i Vojislava Šešelja čvrsto se vezuju se za Stanišićevo ime. Stanišić je predvodio njihovo naoružavanje i borbeno djelovanje na teritoriji Hrvatske i Bosne i Hercegovine, a što je poricao, govoreći da je za organizaciju bila zadužena Jugoslovenska narodna armija, a ne „Služba bezbednosti“.

U ugodnoj izoliranosti od medija je boravio do ljeta 1995. godine kada kao specijalni Miloševićev izaslanik dolazi na Pale da pregovara s Karadžićem. O oslobađanju 121 vojnika UNPROFOR-a, koje su bosanski Srbi oteli i vezali za bandere na važnim vojnim pozicijama. Također je kao specijalni Slobin savjetnik sudjelovao u mirovnim pregovorima u Daytonu.

Na poziciji  šefa službe ostao je  sve do 27. oktobra 1998.  što dovoljno govori o povjerenju koje je Milošević gajio u njega. Ali zbog međusobnih netrpeljivosti na dvoru Miloševića dolazi do njegovog otkaza kojem je sigurno kumovala siva eminencija tadašnje krnje Jugoslavije, Mira Marković Milošević.

Oduzimanje funkcije je zapravo i pomoglo Stanišiću koji je udaljen od centra moći, te prilikom pada Slobodana Miloševića 5. oktobra. Njegovo ime se nije našlo na spisku za „skidanje glava“ nove srbijanske vlasti. Mada je tome pridonijelo i navodno poznanstvo sa Zornom Đinđićem kao liderom opozicije.

Godine u penziji, Stanišić provodi relativno mirno, zvanično udaljen sa svih pozicija ali prema riječima aktera srbijanske politike tih godina još uvijek zlokobno prisutan. Ali uhapšen je u akciji „Sablja“ i nakon toga zajedno sa  Frenkom Simatovićem Frenkijem izručen Haškom tribunalu.

Optužba

Stanišiću je suđeno na Međunarodnom sudu za ratne zločine počinjene na području bivše Jugoslavije zbog sudjelovanju u kriminalnoj organizaciji koja je organizirala, naredila, izvršila ili na drugi način pomogla pogubljenja i protjerivanja Hrvata, Bošnjaka, bosanskih Hrvata i drugih nesrba s područja takozvane Republike Srpske Krajine (konkretno područje SAO Krajina, Slavonija, Baranja i Zapadni Srijem) i područja u Bosni i Hercegovini :Bijeljina, Bosanski Šamac, Doboj, Mrkonjić Grad, Sanski Most, Zvornik i drugih.

Dana 30. Jula 2013. oslobođen je po svim točkama optužnice. Žalbeno vijeće Međunarodnog suda za bivšu Jugoslaviju (ICTY) naredilo je 15. Decembra 2015. da se Stanišiću i Simatoviću, ponovno sudi po svim točkama optužnice, za ratne zločine počinjene na području Hrvatske i Bosne i Hercegovine, zbog sudskih pogrešaka.

Tužiteljstvo je u završnim riječima na haškom suđenju 14. Aprila  ove godine za Stanišića i Simatovića zatražilo doživotni zatvor, a obrana potvrdu oslobađajuće presude iz 2013.

Presuda u ponovljenom postupku protiv bivših čelnika srbijanske "Službe bezbednosti" Jovice Stanišića i Franka Simatovića Frenkija optuženih za zločine nad  Bošnjacima i Hrvatima od 1991. do 1995. bit će izrečena 30. Juna.

Ponovljeno suđenje Stanišiću i Simatoviću posljednji je proces pred haškim sudom u kojem se utvrđuje jesu li dužnosnici Srbije bili odgovorni za ratne zločine u Bosni i Hercegovini kao i u Hrvatskoj.